कर्मचाऱ्यांना, जमा झालेल्या NPS निधीतून पैसे काढण्यासंबंधी ( withdrawal from NPS ) बरेच प्रश्न प्रलंबित होते. जुन्या कर्मचाऱ्यांना जसे GPF मधून गरजेप्रमाणे आवश्यक ती रक्कम काढता येते त्याप्रमाणे आता NPS मधूनही पैसे काढण्या संबंधी नुकताच केंद्राचा शासननिर्णय आलेला आहे, ज्यामधे NPS मधून पैसे कढण्यासंबंधी काही नियम शिथिल करण्यात आलेले आहे.
पेन्शन फंड रेग्युलेटरी अँड डेव्हलपमेंट अथॉरिटीने (PFRDA) नॅशनल पेन्शन स्कीम (NPS) अंतर्गत पैसे काढण्यासाठी ( withdrawal from NPS ) नवीन नियम लागू केले आहेत, जे 1 फेब्रुवारी 2024 पासून लागू होणार आहेत. या अपडेट केलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांचा उद्देश NPS धारक सदस्यांना काही प्रमाणात रक्कम कढण्यासंबंधी लवचिकता प्रदान करणे आहे. यामध्ये जेव्हा गरज असेल तेव्हा पेन्शन फंडातून रक्कम काढता येणार आहे.
चला तर या शासन निर्णयातील मुख्य मुद्दे सोप्या भाषेत समजून घेऊया..
* आंशिक रुपात पैसे काढण्यासंबंधी बदल..
1 फेब्रुवारी 2024 पासून, NPS सदस्य अंशतः पैसे काढू शकणार आहेत ( withdrawal from NPS ) ज्यामध्ये त्यांना नियोक्त्याचा ( Employer) हिस्सा वगळून त्यांच्या वैयक्तिक पेन्शन खात्यातील त्यांच्या योगदानाच्या 25% पर्यंतची रक्कम काढता येईल. तथापि, यासाठी पात्र होण्यासाठी, सदस्य सामील झाल्यापासून किमान तीन वर्षे NPS चा भाग असणे आवश्यक आहे.
* पैसे काढण्यासंबंधी अटी..
नवीन नियमात अनेक कारणे नमूद करण्यात आलेले आहेत ज्यामध्ये सदस्य पैसे काढू शकतात यात खालील बाबी समाविष्ट आहेत..
1 सदस्य त्यांच्या मुलांच्या (कायदेशीरपणे दत्तक घेतलेल्या मुलांसह) उच्च शिक्षणासाठी निधी काढू शकतात.
2 सदस्य त्यांच्या मुलांच्या लग्नाच्या खर्चासाठीदेखील रक्कम काढू शकतात (कायदेशीरपणे दत्तक घेतलेल्या मुलांसह).
3 निवासी मालमत्तेच्या खरेदीसाठी किंवा बांधकामासाठी, सदस्यांच्या नावावर किंवा त्यांच्या कायदेशीर विवाहित जोडीदारासह संयुक्तपणे नावावर असेल तरीदेखील पैसे काढता येणार आहेत विशेष म्हणजे, जर ग्राहकाची आधीच निवासी मालमत्ता असेल (वडिलोपार्जित मालमत्ता वगळून) तर पैसे काढण्याची परवानगी नाही.
4 कर्करोग, मूत्रपिंड निकामी होणे, पल्मोनरी आर्टिरियल हायपरटेन्शन, मल्टिपल स्क्लेरोसिस, प्रमुख अवयव प्रत्यारोपण आणि अगदी कोविड-19 यांसारख्या विशिष्ट आजारांवर उपचार खर्च कव्हर करणे यासाठी परवानगी असेल.
5 सदस्याच्या अपंगत्व किंवा अक्षमतेमुळे उद्भवणारे वैद्यकीय आणि प्रासंगिक खर्चासाठी.
6 कौशल्य विकास, री-स्किलिंग किंवा इतर कोणत्याही स्वयं-विकास कमासंबंधित खर्चासाठी.
7 सदस्याना स्वतःचा उपक्रम किंवा स्टार्ट-अप स्थापन करण्यात रक्कम हवी असल्यास तरीदेखील पैसे काढता येणार आहेत जी अर्थातच सरकारी कर्मचारी सोडून असेल.
* पैसे काढण्यासाठी अर्ज कसा करावा..
जर एखाद्या सदस्याला पैसे काढायचे असतील तर त्यांनी खालील बाबी लक्षात घेतल्या पाहिजे.
पैसे काढण्याची विनंती अर्ज, केंद्रीय रेकॉर्डकीपिंग एजन्सी (CRA) कडे त्यांच्या सरकारी नोडल कार्यालयाद्वारे किंवा आपण कार्यरत असलेल्या कार्यालयातील संबंधित मुख्य खात्याकडे सबमिट करा. विनंतीसह अर्जासहित पैसे काढण्याचे कारण स्पष्ट करणारे स्व-घोषणापत्र समाविष्ट करने. CRA ग्राहकांच्या बँक खात्याची यशस्वीपणे पडताळणी केल्यानंतरच पैसे काढण्याच्या विनंतीवर प्रक्रिया करेल.
या नवीन तरतुदी NPS सदस्यांना त्यांच्या पेन्शन निधीवर अधिक नियंत्रण देण्यासाठी डिझाइन केल्या आहेत, विशेषत: जीवनातील गंभीर घटना किंवा अनपेक्षित परिस्थितीत. पैसे काढण्यासाठी ( withdrawal from NPS ) अर्ज करताना सदस्यांनी पात्रता निकष समजून घेणे आणि वरील दिलेल्या प्रक्रियेचे पालन करणे महत्त्वाचे आहे. 1 फेब्रुवारी 2024 पासून, हे नियम राष्ट्रीय पेन्शन प्रणाली अंतर्गत व्यक्तींना त्यांच्या पेन्शन बचतीचा वापर अधिकाधिक करता यावा यासाठी हा निर्णय घेण्यात आला आहे.