तिरुमला तिरुपती देवस्थानम्स (TTD), येथील व्यंकटेश्वर मंदिराचे प्रशासकीय मंडळ हे अंदाजे ₹2.5 लाख कोटी रुपयांपेक्षा (US$31 अब्ज) जास्त मालमत्तेसह, जागतिक स्तरावरील सर्वात श्रीमंत धार्मिक स्थळाचे ( Wealth of Tirupati temple ) व्यवस्थापन करते. यामध्ये विस्तीर्ण जमीन, इमारती ज्यामध्ये 1226 एकर शेतीयोग्य तर 6409 बिगरशेतीची जमीन आहे. बँकांमध्ये मोठ्या प्रमाणात रोख रक्कम आणि सोन्याच्या ठेवींचा समावेश आहे आणि देवस्थानाचे बँकेत असलेले सोने तब्बल 10 टन च्या वर आहे. ज्याची आजच्या सोन्याच्या दरानुसार किंमत 60 हजार कोटींच्या वर आहे. प्रामुख्याने भक्तांच्या दानामधून मिळालेली ही संपत्ती वेगवेगळ्या जागी गुंतवलेली आहे. गुंतवणुकीवर मिळणारा परतावा व भक्तांव्दारे नियमितपणे मिळत असलेले दान यामुळे ही संपत्ती दिवसेंदिवस वाढतानाच दिसते.
मंदिराची लोकप्रियता प्रचंड आहे, दरवर्षी सुमारे 2.4 कोटी भक्त या देवस्थानाला भेट देतात. सरासरी 75,000 हून अधिक यात्रेकरू दररोज भेट देतात, त्यांची संख्या ब्रह्मोत्सव आणि वैकुंठ एकादशी यांसारख्या सणांमध्ये एक लाखाहून अधिक असते. 2015-16 या आर्थिक वर्षासाठी मंदिराचे वार्षिक बजेट ₹2530 कोटी रुपये इतके होते, या देवस्थानचे 2008 मध्ये अंदाजे ₹1000 कोटी रुपये उत्पन्न होते, तेही मुख्यत्वे श्रीवारी हुंडीमध्ये केलेल्या देणग्यांमधून.
तिरुमला तिरुपती देवस्थानम्स (TTD) हे संपूर्ण भारतातील 71 मंदिरे आणि इतर असंख्य मालमत्तांचे व्यवस्थापन देखील करते, ज्यात कृषी आणि बिगरशेती जमिनींचा समावेश आहे, ज्यामुळे मंदिर संस्थानाला भरीव उत्पन्न मिळते. त्यांनी काही मालमत्ता ( Wealth of Tirupati temple ) भाड्याने दिल्या आहेत, ज्याच वार्षिक उत्पन्न 4 कोटी रुपये आहे आणि ते आणखी भाड्याने देण्याचा विचार करत आहेत. याव्यतिरिक्त, TTD हे 307 कल्याण मंडप ( लग्नाची ठिकाणे ) चालवते, ज्यात काही एंडोमेंट विभागाला भाड्याने दिले जातात आणि काही खाजगी पक्षांना, त्यामुळे स्थिर उत्पन्न देवस्थानाला प्राप्त होते.
सर्वात मनोरंजक पैलूंपैकी एक म्हणजे लॉर्ड बालाजीची 3 लाख कोटी रुपयांची नोंदवलेली निव्वळ संपत्ती आहे, जी भारतातील प्रमुख शेअर बाजार-सूचीबद्ध कंपन्यांच्या बाजार भांडवलालाही मागे टाकते. केवळ हुंडीतून मंदिराचे वार्षिक उत्पन्न 1,400 कोटी रुपये आहे, जे सचिन तेंडुलकर आणि विराट कोहली सारख्या लोकप्रिय क्रिकेटपटूंच्या कमाईला मागे टाकते.
श्रीवाणी ट्रस्टच्या माध्यमातून, TTD एकूण 1,021 कोटी रुपयांच्या देणग्या गोळा करून 97 मंडप चालवते. हे मंदिराची अफाट संपत्ती आणि आर्थिक स्थिरता ठळकपणे दर्शवते, ज्यामुळे ते धर्मादाय उपक्रम राबवू शकतात आणि त्याची भव्यता राखू शकतात.
शेवटी, तिरुमला, तिरुपती येथील व्यंकटेश्वर मंदिर लाखो भाविकांच्या भक्ती आणि उदारतेचा पुरावा म्हणून उभे आहे, ज्यांच्या योगदानामुळे ती जागतिक स्तरावर सर्वात श्रीमंत धार्मिक संस्था बनली आहे, ज्यामुळे ते आपल्या भक्तांची आणि समाजाची मोठ्या प्रमाणावर सेवा करू शकतात.
👌👌👌